فرودگاه‌هائی که پرنده هم از آنها نمی‌پرد
۱۳۸۹ اسفند ۳, سه‌شنبه
در ایران ۵۴ فرودگاه در اختیار شرکت فرودگاهها است و پنج فرودگاه جدید نیز در بروجرد، سقز، تربت حیدریه، ماکو و آباده پس از درخواست و پیگیری استانداران و نمایندگان مجلس شورای اسلامی مجوز ساخت و اعتبار دریافت کرده‌اند.
ساخت یک فرودگاه کوچک با حداقل امکانات در ایران، به حدود ۴۰ میلیارد تومان اعتبار نیاز دارد. هزینه نگهداری و تعمیر ماهیانه این فرودگاهها نیز بالغ بر یک و نیم میلیارد تومان است.
به‌غیر از سه فرودگاه مهرآباد، امام خمینی و مشهد، بقیه فرودگاه‌های ایران زیان ده هستند و هزینه‌های آنها ۴ تا ۱۰ برابر درآمدشان است. در تعدادی از آنها حتی پرنده هم پرواز نمی‌کند. چرا؟
سوء مدیریت در سطح خرد و کلان
محسن اسماعیلی، مدیر عامل شرکت فرودگاهها در آذرماه سال جاری به واحد مرکزی خبر گفت که درآمد این شرکت از پروازهای عبوری و خارجی ۳۰۰ میلیارد تومان است و این میزان درآمد، پاسخگوی هزینه‌های نگهداری و تجهیز امکانات در فرودگاهها نیست. وی افزود:« آماده‌ایم ۵۴ فرودگاه کشور را به هر شخص حقیقی و یا حقوقی که مایل به مدیریت باشد، واگذار کنیم.»
سود آور بودن یک موسسه اقتصادی که فرودگاه هم جزو آن است، تنها به تعداد مسافران ورودی و خروجی و یا باری که در آن جابجا می‌شود مربوط نیست، بلکه در سطح کلان به تعداد ناوگان، تعداد مناسب فرودگاهها و برآورد درست از قدرت اقتصادی مناطقی که فرودگاه در آنها احداث می‌شود برمی‌گردد.
در حالی که در کشورهای پیشرفته جهان، طبق قانون فاصله دو فرودگاه نباید کمتر از ۲۵۰ کیلومتر باشد، در برخی نقاط ایران فاصله فرودگاهها به ۱۰۰ کیلومتر هم نمی‌رسد.
این تصمیم‌ها اغلب بر اثر فشار مسئولان و مقامات منطقه‌ای برای نشان دادن دستاوردهای انقلاب اسلامی گرفته می‌شوند که پس از خوابیدن تب تبلیغات در رسانه‌ها، تازه عواقب منفی آن برای اقتصاد ایران روشن می‌شوند.
برای نمونه می‌توان از فرودگاه کلاله در شرق استان گلستان یاد کرد که ۳۵ سال پیش برای هواپیماهای سمپاش تاسیس شده بود. این فرودگاه تا فرودگاه گرگان ۱۳۶ کیلومتر فاصله دارد که هفته‌ای ۶۰ پرواز به آن صورت می‌گیرد.
محمود احمدی نژاد در جریان سفر اول هیئت دولت قول تجهیز و توسعه این فرودگاه را داد. پس از آن ۱۰ میلیارد و ۵۰۰ میلیون ریال برای اجرای دو پروژه سرمایه‌گذاری شد. اما این فرودگاه پس از سه سال انتظار برای دریافت ۳۰ میلیارد ریال اعتبار به بوته‌زار تبدیل شده است. این در حالی است که در سفر سوم هیات دولت این اعتبار ۸۰ میلیارد ریال عنوان شده بود.
وضعیت ناوگان هوائی
براساس گزارش جام جم آنلاین، در ایران در حال حاضر ۲۱۴ فروند هواپیما فعال هستند. از این تعداد ۱۷ فروند توپولف در خطوط هوائی در پرواز بودند که طبق دستور سازمان هواپیمائی کشوری، از ابتدای اسفند سال جاری اجازه فعالیت ندارند و از رده خارج می‌شوند. ۶۰ فروند دیگر نیز بنا به دلائل گوناگون زمین‌گیر هستند.
این درحالی است که تعداد زیادی از این هواپیماها به‌علت فرسودگی و کاهش ضریب ایمنی خود، اجازه ورود به قلمرو هوائی اتحادیه اروپا را ندارند. افزون بر این ۲ فروند هواپیمای بوئینگ ۷۰۷ نیز متعلق به شرکت ساها است که در دنیا از رده خارج شده است.
این بخشی از جوکی است که مردم ایران اخیرا درباره متن خوشامد‌گوئی در هواپیمائی جمهوری اسلامی ساخته‌اند و نشان از میزان نازل اعتماد مردم به ناوگان هوائی دارد: "با سلام و صلوات بر روح تمام مسافرین عزیز، و با درود به وزیر محترم راه و ترابری. ورود شما را به پروازلایتناهی هواپیمایی جمهوری اسلامی خوشامد می گوییم. مقصد ما به احتمال ۹۹ درصد بهشت موعود و احتمالا یک درصد مقصدی كه بر روی بلیط درج شده می باشد. خلبان پرواز مرحوم شهید كاپیتان بهشت زاده و كرو پروازی، سفری خوش برای شما آرزومند است".
در حال حاضر ۱۷ شرکت هواپیمائی در ایران وجود دارند که به‌غیر از شرکت‌های سهند، هسا ، ساها و نفت، همگی در خطوط داخلی و خارجی فعال هستند. حمید غوابش، دبیر انجمن شرکت‌های هوائی می‌گوید:«شرکت‌های هواپیمایی سالیانه مکلف به پرداخت ۴۰ میلیارد تومان تخفیفات تکلیفی هستند، ضمن اینکه آنها مکلفند در مسیرهایی پرواز کنند که متقاضی سفر ندارند و در نتیجه، مجبورند با ظرفیت بسیار پائینی در آن مسیرها پرواز داشته باشند».
افزون بر این با آغاز طرح هدفمند شدن یارانه‌ها ۳۰ درصد بر بهای بلیط هواپیماها افزوده شد. این افزایش قیمت بدون تردید بر تعداد مسافران تضمین نشده فرودگاهها بخصوص در شهرستان‌هائی چون زنجان، فسا، جهرم، ایرانشهر، سراوان، طبس، شاهرود و سهند تاثیر خواهد گذاشت. هزینه مسافران تضمین شده که کارمندان دولت هستند نیز از سوی نهادهای دولتی پرداخت می‌شود.
علاوه براین، تنها سه درصد از حمل و نقل ایران از طریق هواپیما و خدمات هوائی صورت می‌گیرد. معلوم نیست در حالی که صنعت توریسم جائی در اقتصاد ایران ندارد، توجیه اقتصادی این فرودگاهها در کجاست.