По падот на Асад можен ли е домино-ефект и во Иран?

Сирија беше еден од темелите на иранската регионална стратегија, не само поради геополитичкото влијание, туку и поради сличниот авторитарен модел. Иранците кои се спротивставуваат на нивниот режим, сега имаат некаква надеж за промени, особено по бруталното задушување на бунтот на жените во последните години, во кој загинаа стотици граѓани, а илјадници беа уапсени.

Поради тоа, промените во Сирија го поттикнаа врховниот водач Али Хамнеи да издаде официјално предупредување.

„Секој чии анализи или изјави го обесхрабруваат народот, прави кривично дело и ќе биде кривично гонет. Некои тоа го прават од странство, користејќи медиуми на персиски јазик, но никој внатре во земјата не треба да се однесува така“, се закани Хамнеи минатата недела.

Некои тоа го толкуваат како страв на верскиот режим од домино ефект. Покрај тоа, Иран долго време е во тешка економска криза и губи сојузници во регионот, што дополнително го алармира режимот.

Поддржувачите на режимот во „шок“

Хосеин Разаг, политички активист кој беше апсен неколкупати по Движењето на зелените во Иран во 2009 година, смета дека падот на Асад особено ги вознемири тврдокорните поддржувачи на режимот во Техеран. Како што вели тој, режимската елита со семејства, како и оние кои се поврзани со воениот и верскиот естаблишмент, сега прават сѐ за да обезбедат опстанок на режимот во Техеран.

„Колапсот на Асад ги доведе тврдокорните во Иран во состојба на шок“, изјави Разаг за ДВ. „Тоа ја потресе и пропагандната машина на Исламската Република. Многу од неговите тврдокорни поддржувачи сега се прашуваат дали Иран е исто така на работ на колапс“.

Разаг смета дека падот на кредибилитетот на раководството во Техеран е најголем досега, многу поголем отколку во претходните бранови протести. „Психолошката состојба на општеството е таква што секоја искра - да речеме, смртта на Хамнеи или некој друг удар - може да биде поттик за падот на режимот“.

Легитимитетот е гнил одвнатре

Хасан Асади Зејдабади, друг политички активист од Техеран, истакнува колку луѓето се разочарани од неефикасноста и корупцијата на владата.

„Кризата на легитимитетот и компетентноста доведе до пад на Асад“, вели тој. „Истото важи и за иранските власти, на кои им е сè потешко да ги задоволат дури и основните потреби на граѓаните“.

Зејдабади посочува, на пример, на недостатокот на гориво, електрична енергија и ограничувања на интернет, загадувањето на воздухот, што предизвикува Техеран редовно да тоне во смог.

И Мехди Махмудиан, друг активист и поранешен политички затвореник, истакнува дека граѓаните сè повеќе гледаат дека режимот не може да обезбеди економско закрепнување. „Режимот го загуби легитимитетот и способноста да функционира. Покрај тоа, падот на Асад значи дека на Техеран му останува малку материјал за преговори со Западот“.

Махмудиан го прекорува Западот што ја држи земјата под економски санкции што им штетат на обичните луѓе. Тој бара највисокиот режим да биде цел на санкции. „Наместо директна интервенција, западните земји треба да се концентрираат на зајакнување на граѓанското општество во Иран“, вели тој.

И покрај тоа што многумина го чувствуваат крајот на режимот, Зејдабади вели дека тој сѐ уште е далеку. „Иако геополитичката и историската динамика на Блискиот Исток ги врзува судбините на одделни земји, тоа автоматски не значи дека Иран ќе биде следното домино“.