Вонредни избори во Србија под непроменети услови

Серијата оставки на градоначалници ширум Србија најверојатно значи подготовка за парламентарни, локални и покраински избори. Како што стојат работите во моментов, изборите треба да се одржат веќе на 17 декември, а покрај оставката на градоначалникот, се очекува оставка да поднесе и премиерката на Србија, Ана Брнабиќ. На некој начин ова е одговорот на владејачкиот дел од опозицијата, кој од претседателот на Србија побара нови избори.

Како што нагласи Александар Вучиќ, „ќе има заедно парламентарни, покраински, белградски и во некои општини“. На прашањето дали ќе биде носител на листата на Српската напредна странка (СНС), Вучиќ одговори дека тоа ќе му биде „чест и задоволство“.

Вонредните избори обично се распишуваат за да се реши политичката криза, но соговорниците на ДВ оценуваат дека и со овие избори ништо нема да се реши во Србија. Како што вели за ДВ, Зоран Гавриловиќ од Бирото за социјални истражувања (БИРОДИ), „овој чекор покажува дека имаме изборен систем кој е во функција на една партија и на еден човек“. Ова е всушност злоупотреба на изборите, каде наместо да ги избереме најдобрите кандидати, ќе имаме избори на сите нивоа, каде што изборот ќе се прави со акламација меѓу поддршката и отфрлањето на личната моќ на Александар Вучиќ“, оценува Гавриловиќ.

Косово и неподготвеноста на опозицијата

Ако опозицијата ги сметаше изборите како еден вид излезна стратегија по практичниот неуспех на уличните протести низ Србија , не е јасно зошто и одговараше ваквата брзина на владејачката партија кога станува збор за можниот датум на изборите.

Професорот на Факултетот за политички науки, Чедомир Чупиќ смета дека „некои настани се забрзаа, пред се во Косово, но Вучиќ веројатно смета на неподготвеноста на опозицијата за избори“. Самата опозиција сè уште нема разработено стратегија или тактика за изборите и се претпоставува дека за толку краток временски рок нема да може да го направи тоа како што треба“, изјави Чупиќ за ДВ.

Очигледно е дека по најавените поскапувања, економската состојба во времето кога требаше да се одржат изборите нема да биде иста како на крајот на оваа година, забележува Зоран Гавриловиќ. „И кај власта постои страв дека оваа разбудена јавност се повеќе ќе созрева по трагичните настани. Но, и покрај тоа, сè уште имаме влада која зад себе остава уништени институции и уништена правна држава и затоа мислам дека ова ќе бидат избори што нема да решат ништо, а кризата што ја имаме само ќе продолжи“, предупредува Гавриловиќ. 

Ништо од раздвојувањето на изборите 

Како едно од барањата опозицијата го истакна раздвојувањето на изборите, за да се намали влијанието на Александар Вучиќ како носител на листата на СНС на обединетите избори. Тоа барање првенствено се однесуваше на посебен датум за изборите во Белград, кој во моментов се смета за место каде опозицијата има најголеми шанси за најдобар резултат во Србија. Но, барем засега не е видливо преголемото инсистирање на опозицијата на тоа барање, а споменатиот краток рок до изборите веројатно значи дека нема да инсистираат на тоа.

Опозицијата и за тоа имаше сосема различни ставови, бидејќи некои беа за излегување на избори по секоја цена, потсетува Чедомир Чупиќ. „На владејачката партија секако и одговара што сите избори се одржуваат во исто време, бидејќи тоа остава повеќе простор за разни видови манипулации. Сето тоа укажува во каква состојба е демократијата во Србија. Опозицијата можеби би можела да направи нешто повеќе за одвојување на изборите или за изборните услови, кога би била пообединета и кога би имала унифициран поглед на тие избори“, смета професорот Чупиќ.

Зоран Гавриловиќ посочува дека „најпрво не е јасно зошто опозицијата бараше избори. Не верувам дека Вучиќ ќе се откаже од привилегијата да го стави своето име против опозицијата. Пропуштена е и можноста да се трансформира енергијата на протестот во нешто што ќе биде барем некаква промена во медиумската сфера, која е важна не само за изборниот процес. Сега опозицијата побара избори, Вучиќ одговори дека ќе ги добијат, но изборните услови нема да се сменат и затоа сега брзаме во нова криза“, забележува нашиот соговорник. 

Ситни калкулации 

Темата за изборните услови, пак, речиси исчезна од јавната расправа и, колку што може да се види, ниту опозицијата не инсистира премногу на овој проблем. За професорот Чупиќ „тоа веќе кажува доволно за тоа како ќе изгледаат тие избори. Значи, влегуваме во политичка игра во која крајниот резултат ќе биде некој да влезе во парламентот, но што се однесува до севкупниот политички живот во Србија, ништо нема да се промени. Има премногу мали калкулации за да се промени нешто суштински“, нагласува Чупиќ.

„Мислам дека на крајот опозицијата се исплаши од малиот број луѓе на протестите“, додава Зоран Гавриловиќ и вели дека очекува „Европската Унија да интервенира“. „Ако погледнеме што се случи на северот на Косово, тоа е јасен доказ дека институциите не си ја вршат работата. Тоа е сериозен проблем кој некако ги надминува границите на Србија, а вакви избори во овие услови всушност само ја продолжуваат длабоката криза во која се најде Србија“, заклучува Зоран Гавриловиќ.