Словачка и Чешка ги блокираа заклучоците за ЕУ

„Нема да дозволиме ЕУ да ни биде судија за заедничаката историја“ - порачаа во заедничка изјава Словачка и Чешка, откако денеска ги блокираа заклучоците за проширувањето на Западен Балкан во Советот на ЕУ, бидејќи не се согласуваат со текстот во нацртот кој се однесува на Северна Македонија. Сметаат дека текстот содржел елементи, како и перцепција за фалсификување на историјата, што би било штетно на процесот на проширување и потенцијално може да донесе дополнителни компликации на патот. Словачка бара повеќе време за да се согласи, додека Чешка предлага да не се усвојат заклучоците. Засега останува нејасно кои се опции остануваат во игра, но германското претседателство има рок до 31 декември да изнајде решение.
Заклучоците на ЕУ за проширувањето со референцата за „погрешно толкување на историјата“ и долгата форма на името на Северна Македонија, кои вчера добија зелено светло од амбасадорите на ЕУ, предизвикаа незадоволство во македонската јавност. Ова денеска, според повеќе дипломатски извори во Брисел, се рефлектира и кај земјите членки на ЕУ.

Заедничка изјава

„Со оглед на клучната улога на овој документ и со внимателно разгледување, не можевме да дадеме согласност за нацртот презентиран на одобрување денес. 
Ние нема да дозволиме Унијата да биде судија на нашата заедничка историја, како се идентификуваме себеси или јазикот што го користиме. Овие прашања припаѓаат на засегнатите страни и ние сме тука за да ги поддржиме со искуството на нашите сопствени процеси на лекување“, се вели во заедничката изјава на министрите за надворешни работи на Чешката Република и Словачката Република за заклучоците на Советот за проширување.

Двете земји се длабоко разочарани што рамките за преговори и за Северна Македонија и за Албанија не се одобрени.

Надежта пропадна

Германското претседателство се надеваше дека денеска овие заклучоци во кои е вметната референцата за „погрешно толкување на историјата“ и долгата форма на името Република Северна Македонија ќе можат да бидат формално усвоени од Советот. Но, ова прашање било целосно тргнато од агендата, откако дел од земјите имале приговори за јазикот користен во поглавјето кое што се однесува на добрососедските односи. 

-повеќе на темата: Германија бара почеток на преговорите со ЕУ на Северна Македонија во декември

Неусвојувањето на заклучоците го потврди и чешкото Министерство за надворешни работи. Во официјалното соопштение на шефот на чешката дипломатија Томаш Петричек се наведува дека неговата држава силно го поддржува процесот на проширување.

„Меѓутоа постојниот текст со заклучоците подразбира понатамошни компликации на патот во процесот на проширување“, се наведува во соопштението. Петричек смета дека е потребно повеќе време да се процени текстот и да се усогласат заклучоците и дека тие би требало да бидат усвоени на Советот за општи работи. 

Распалувачка реторика
„Советот нагласува дека во ЕУ нема место за распалувачка реторика и глорификација на воените злосторници од која било страна. Изјавите кои негативно влијаат на добрососедските односи и мирното решавање на споровите мора да се избегнуваат. Советот потсетува на Преспанскиот договор помеѓу Северна Македонија и Грција и Договорот за пријателство, добрососедство и соработка со Бугарија и ја нагласува важноста на нивната постојана имплементација. Овие два крупни чекори би требало да им стават ефективен крај на сите барања засновани на погрешното толкување на историјата“, се наведува во заклучоците.

-повеќе на темата: Меркел вели дека разговарала со Борисов и очекува решение „во блиска иднина“

Заклучоци досега редовно се усвојуваа на министерско ниво, се до последниот состанок на 8 декември годинава кога Бугарија ги блокираше. Бугарија, oсвен усвојувањето на заклучоците за Западен Балкан, го блокираше и усвојувањето на преговарачката рамка за Северна Македонија.

Погрешно толкување на историјата

Амбасадорите на земјите членки на ЕУ вчера го усогласуваа завршниот текст. Дел од земјите членки на ЕУ сметаат дека вклучувањето на историскиот контекст во официјални документи на ЕУ создава преседан. Последниот предлог од германското претседателство, понуден пред два дена, го вклучува барањето на Бугарија да се додаде реченица која се однесува на „погрешното толкување на историјата“ во дел поврзан за Северна Македонија и Бугарија. Ова барање досега беше одбивано, а заклучоците за проширувањето се држеа во фиока додека траеја консултациите со Софија во однос на Северна Македонија.

-повеќе на темата: Рот: Нема да ги пренесуваме билатералните спорови на европско ниво

Заклучоците на ЕУ предложени од актуелниот претседавач Германија предизвикаа дилеми во јавноста: дали Бугарија успеа да го протурка своето толкување на историјата? Германската амбасадорка Анке Холштајн ги отфрли таквите тези во разговор за Дојче веле.

Заклучоците, како и споменатата формулација, важат еднакво за сите, вели таа. „Главната причина за усвојувањето на овие заклучоци е давањето сигнал за веродостојноста на перспективата за проширување. Заклучоците се однесуваат на шесте земји во регионот на Западниот Балкан и затоа е важно што тие беа усвоени за да се покаже дека проширувањето продолжува“,изјави Холштајн за ДВ.

-повеќе на темата: Холштајн: Формулацијата за „погрешното толкување на историјата“ еднакво ќе важи за Северна Македонија, Бугарија и Грција

Софија веќе ја блокираше преговарачката рамка на ЕУ за Северна Македонија, а во заклучоците за проширувањето кон целиот Западен Балкан инсистираше да се додаде реченицата „погрешно толкување на историјата“ за Северна Македонија и да не се користи краткото име на државата, туку само долгото, Република Северна Македонија. Преговарачката рамка за Северна Македонија засега е замрзната додека не попушти Софија. Германија смета дека се потребни и заклучоци за целиот регион, како што е обичај да се носат во декември секоја година.

Досието за проширувањето од 1 јануари 2021 година ќе премине во рацете на Португалија, која го презема претседавањето со ЕУ. Според Холштајн, тоа не треба да загрижува, напротив. „Проширувањето е во добри раце со следното португалско и потоа словенечко претседателство. Ние со нив формиравме Тројно-претседателство за период од 18 месеци- ги усогласивме нашите програми, многу тесно соработуваме, и нашите португалски пријатели кои сега ќе преземат се многу свесни дека одржувањето на првата Меѓувладина конференција со Северна Македонија и, доколку се исполнат условите и со Албанија, е приоритет", најави германската амбасадорка.