Alternatywne Noble przyznane. Greta Thunberg wśród laureatek

Kategorie, w których przyznawana jest oryginalna Nagroda Nobla, nie były – zdaniem Jakoba von Uexkuella – wystarczające, by odpowiedzieć na prawdziwe wyzwania, przed którymi stoi ludzkość. Ten niemiecko-szwedzki pisarz i filantrop oraz zawodowy filatelista ustanowił więc własną nagrodę - "Right Livelihood Award" – nazywaną Alternatywnym Noblem. Każdego roku, począwszy od 1980, organizatorzy ze Sztokholmu wybierają osoby, które walczą z zanieczyszczeniem środowiska, zagrożeniem nuklearnym, naruszaniem praw człowieka oraz wyzyskiwaniem mniejszości. "Right Livelihood Foundation" za każdym razem analizuje ponad 100 zgłoszeń z całego świata. Jury decyduje, kto dostanie nagrodę oraz 55 tysięcy euro, wręczane zawsze w grudniu.

Dotychczas Alternatywny Nobel trafił do rąk 174 laureatów z 70 krajów. Tegoroczni pochodzą z Sahary Zachodniej, Chin, Szwecji oraz Brazylii. Wszystkich ich łączy walka o sprawiedliwość, samorządność i lepszą przyszłość. "Honorujemy czworo wizjonerów, których zaangażowanie umożliwiło milionom ludzi obronę ich praw podstawowych oraz walkę o lepszą przyszłość na tej planecie”, uzasadnili jurorzy. W roku 2019 wyróżnienie otrzymali: Aminatou Haidar, Guo Jianmei, Davi Kopenawa oraz Greta Thunberg.

"Gandhi Sahary Zachodniej"

Aminatou Haidar była aktywistką już jako nastolatka i wciąż nie przestaje walczyć sposobami pokojowymi o niepodległość swojej ojczyzny – Sahary Zachodniej. Ta była hiszpańska kolonia na krótki czas zdobyła niezależność w roku 1975. Niedługo potem została zaanektowana przez Maroko. Od tamtej pory władze Maroka prześladują ludność rdzenną – Sahrawi.

Aminatou Haidar stała się twarzą ruchu opowiadającego się za samorządnością Sahrawi i poszanowaniem podstawowych praw człowieka. Jest współzałożycielką i przewodniczącą organizacji broniącej praw człowieka Collective of Sahrawi Rights Defenders (CODESA). W ojczyźnie nadano jej przydomek "Gandhi Sahary Zachodniej". Często trafiała do więzienia – bez aktu oskarżenia i procesu. Spędziła tam kilka lat z powodów politycznych, była torturowana i odcięta od świata zewnętrznego, wielokrotnie grożono jej śmiercią, szykanowano ją i jej dzieci, a jednak nie udało się jej złamać.

Uzasadnienie jury "Right Livelihood Award" brzmi: "Za jej niezłomny i pozbawiony przemocy sprzeciw, mimo więzienia i tortur, w dążeniu do sprawiedliwości i samorządności ludu Sahary Zachodniej”.

Adwokatka chińskich kobiet

Oficjalne dane z Chin w roku 2014 pokazały po raz pierwszy problem, który wcześniej był zbywany milczeniem: w co czwartej chińskiej rodzinie mąż bije żonę. Dwa lata później władze w Pekinie uchwaliły ustawę przeciwko przemocy domowej. Udało się to osiągnąć dzięki ciężkiej pracy obrończyń praw kobiet i adwokatek, takich jak Guo Jianmei.

Guo Jianmei należy do najbardziej znanych prawniczek broniących kobiet w Chinach. Przez ostatnie ćwierć wieku, ona i jej zespół udzielili bezpłatnej porady prawnej 120 tys. kobiet. Złożono ponad 4 tys. pozwów w obronie praw kobiet i równouprawnienia. Guo Jianmei walczy z nierównościami płac, wykorzystywaniem seksualnym oraz umowami o pracę, które zabraniają zajścia w ciążę. Na wsiach pomaga kobietom, o których prawa nikt się nie upomni, a które często tkwią w patriarchalnych strukturach i są całkowicie zależne od mężczyzn. Założyła China Public Interest Lawyer Network – stowarzyszenie, do którego należy ponad 600 prawniczek i prawników pracujących nad podobnymi przypadkami.

Uzasadnienie jury "Right Livelihood Award" brzmi: "Za pionierską i nieustającą pracę na rzecz obrony praw kobiet w Chinach”.

Zjednoczeni dla rdzennego rezerwatu

W Brazylii płoną lasy deszczowe. Świat niepokoi się o skutki pożarów dla klimatu. A przecież dotyka to przede wszystkim żyjących tam ludzi. Na to właśnie w tym roku zwrócili uwagę organizatorzy Alternatywnych Nobli. Wyróżniony został Davi Kopenawa, jeden z najważniejszych rzeczników rdzennej ludności Brazylii.

Davi Kopenawa pochodzi z plemienia Yanomami, do którego należy około 35 tys. osób. Janomanowie to najliczniejsze rdzenne plemię Brazylii. Razem z graniczącym z Brazylią terenem Yanomami w Wenezueli jest to największe terytorium lasów deszczowych zamieszkane przez ludność rdzenną – większe niż powierzchnia Grecji. Davi Kopenawa działa na rzecz ochrony praw, kultury i terytorium pierwotnych mieszkańców Amazonii. Coraz większe wykorzystywanie lasów deszczowych na potrzeby rolnictwa zagraża nie tylko przyrodzie, ale i egzystencji rdzennych mieszkańców. Jest założycielem Hutukara Assoziation – organizacji występującej w imieniu wielu wspólnot Yanomami.

Uzasadnienie jury "Right Livelihood Award" brzmi: "W obliczu szybko spadającej różnorodności gatunków i coraz bardziej odczuwalnych skutków zmian klimatycznych, świadomość tego, że Yanomami chcą zachować swą ziemię dla dobra wszystkich i żyć w sposób zrównoważony, ma największe globalne znaczenie”.

Inicjatorka ogólnoświatowego ruchu

Najbardziej znaną laureatką jest szwedzka aktywistka na rzecz klimatu, Greta Thunberg. W sierpniu 2018, kilka tygodni przed wyborami parlamentarnymi w Szwecji, ówczesna 15-latka rozpoczęła strajk uczniowski przed budynkiem parlamentu w Sztokholmie. Jej celem było zmuszenie polityków do działania, by ograniczyć globalne ocieplenie. Jest głosem ruchu, który zainicjowała, a który postrzega zmiany klimatyczne jako wielkie zagrożenie dla przyszłości jej pokolenia i następnych.

Miliony młodych osób na całym świecie wzorem Szwedki nie chodziły w piątki do szkoły, lecz wychodziły na ulice, by demonstrować na rzecz ochrony klimatu. Greta Thunberg stała sięsymbolem ogólnoświatowego ruchu "Fridays for Future". Szwedzka nastolatka przemawia na największych konferencjach i spotyka się z osobami na najwyższych stanowiskach. Jej przesłanie jest wyraźne: świat musi przyjąć do wiadomości zmiany klimatyczne, jak najszybciej zrozumieć istnienie kryzysu klimatycznego oraz zacząć odpowiednio działać.

Uzasadnienie jury "Right Livelihood Award" brzmi: "Jej bezkompromisowe mówienie prawdy najpotężniejszym tego świata znajduje ogromny oddźwięk”.

Chcesz skomentować ten artykuł? Dołącz do nas na Facebooku! >>