Biograf Merkel: To złożona osobowość

DW: Niemiecka kanclerz Angela Merkel jest wystarczająco znana. Po co więc kolejna książka o niej?

Andreas Rinke*: Ta książka jest potrzebna, ponieważ zawiera zupełnie inne spojrzenie. Chodzi o to, by wyjaśnić kim jest Merkel jako polityk, a także trochę jako człowiek. Stąd forma leksykonu, ponieważ na rynku jest już kilka jej biografii. Ale już ubiegły rok pokazał, że jej działania i intencje potrafią być zagadkowe. Stało się to jasne szczególnie w trakcie kryzysu migracyjnego.

Co w takim razie jest motywem działania pani Merkel?

Jeśli wziąć kryzys uchodźczy mieliśmy do czynienia z dwoma, trzema motywami, które wpłynęły na jej stanowisko – po pierwsze europejska solidarność. Można się spierać o to, czy to się udało czy nie. Ale był to w każdym razie powód, dla którego nie zamknęła granic. Uważała bowiem, że spowoduje to efekt domina w Europie, jeśli ten centralny i bardzo ważny europejski kraj zamknie swoje granice.

Drugim motywem było z pewnością jej chrześcijańskie wychowanie, które wyniosła z domu rodzinnego. Świadomość, że trzeba się angażować na rzecz innych. Już bardzo dawno – przy przyjmowaniu uchodźców z Jugosławii w latach dziewięćdziesiątych – zwracała uwagę że jest coś takiego jak odpowiedzialność humanitarna. Tak jak wtedy, tak i teraz powiedziała, że jest to pomoc ograniczona w czasie. Ale bogate kraje takie jak Niemcy czy cała Unia Europejska muszą być wspólnie gotowe, by przyjść z pomocą. Do tego dochodzą jej życie w NRD i doświadczanie pomocy ze strony zachodnich Niemiec. No i to, że odizolowanie się i stanowienie granic nie są w stanie zapobiec temu, by ludzie przemieszczali się tam, dokąd chcą.

Hasła w Pańskiej książce rozpoczynają się od A jak Abschottung (niem. "odizolowanie") po Z jak Zeit (niem. "czas"). Które z tych haseł najlepiej charakteryzują Angelę Merkel jako człowieka?

Trudno powiedzieć. Nie ma jednego takiego hasła. Jest to raczej kombinacja tych wszystkich ponad 300 haseł. Stąd też konstrukcja tej książki, ponieważ z pozycji obserwatora i dziennikarza nie da się do końca opisać człowieka. Jesteśmy w stanie tylko obserwować i to z dość względnej odległości. I choć osobiście byłem świadkiem wielu spotkań, w których uczestniczyła kanclerz, to w końcu chodzi tylko o próbę zbliżenia. Zasadniczą ideą tej książki było to, by naświetlając wiele pojedynczych aspektów stworzyć całościowy obraz składający się z małych części.

Fascynujące jest dla mnie to, że w tych 11 latach sprawowania urzędu sugerowało się kanclerz różne, a często sprzeczne zachowania, jednocześnie częściowo je chwaląc, a częściowo krytykujac. Z jednej strony uważa się ją za niezdecydowaną kunktatorkę, a z drugiej strony za wiernego pryncypiom uparciucha. To wyobrażenie stało się popularne szczególnie w ubiegłym roku w związku z kryzysem migracyjnym. Chciałem szczególnie zwrócić uwagę na to, że u Merkel można znaleźć wszystkie te elementy w różnych dziedzinach polityki.

Zależy to od tego, z kim rządzi, jak wygląda polityczne tło na świecie i w Europie. Ale aspekt europejski był decydujący w tych 11 latach sprawowania urzędu kanclerza przez Angelę Merkel.

Najpopularniejszą frazą dotyczącą Merkel w Googlu było – "kim jest Angela Merkel?". Jak brzmi Pańska odpowiedź na to pytanie?

(śmiech) Spróbowałem zawrzeć tę odpowiedź na 400 stronach. Angela Merkel jest bardzo złożoną osobowością, która składa się z wielu pojedynczych aspektów, z silnym dążeniem do zmieniania otoczenia i do władzy, co podobnie jak w przypadku jej poprzednika (Gerharda Schroedera, przyp. red.) nie jest samo w sobie sprzeczne jeśli ma się zasady, angażuje się humanitarnie i jednocześnie sięga po polityczną władzę. Tylko władza daje szansę, by coś zmienić według własnych wyobrażeń.

Rozmawiał Stefan Dege

tł. Bartosz Dudek

*dr Andreas Rinke (ur. 1961), niemiecki dziennikarz i publicysta, z wykształcenia historyk. Pracował m. in. jako redaktor w dziennikach "Hannoversche Allgemeine Zeitung" i "Handelsblatt". Obecnie jest szefem korespondentów agencji Reutera w Berlinie.