Finał sporu o program OMT Europejskiego Banku Centralnego

Program Outright Monetary Transactions (OMT) Europejskiego Banku Centralnego (EBC), ze względu na jego niewielką skalę, wchodzi w świetle traktatów UE w zakres kompetencji Europejskiego Systemu Banków Centralnych i nie łamie zakazu bezpośredniego finansowania państw członkowskich – orzekli we wtorek (21.06.2016) sędziowie Federalnego Trybunału Konstytucyjnego w Karlsruhe. W związku z tym Bundesbank (Niemiecki Bank Federalny) może w przyszłości uczestniczyć w zakupie obligacji skarbowych zadłużonych państw strefy euro. Niemieccy sędziowie konstytucyjni wskazali też na konieczność monitorowania tych zakupów przez niemiecki rząd i Bundestag, aby nabywanie od wierzycieli zadłużonego państwa wcześniej wyemitowanych przez to państwo papierów wartościowych nie łamało zasad określonych w orzeczeniu Trybunału Sprawiedliwości UE z 16 czerwca 2015 roku.

Koniec ponad trzyletniego postępowania

Orzeczenie to dotyczyło szeregu skarg konstytucyjnych, które wpłynęły po ogłoszeniu w 2012 roku programu OMT najpierw do Federalnego Trybunału Konstytucyjnego w Karlsruhe. Dotyczyły one udziału w programie OMT Niemieckiego Banku Federalnego, samego programu oraz „bezczynności niemieckiego rządu i parlamentu wobec programu”. Obawiano się też, że koszty tego programu obciążą niemieckich podatników. Skarżącymi był bawarski polityk Peter Gauweiler (CSU), kilku profesorów ekonomii oraz blisko 11 tys. niemieckich obywateli.

Trybunał Konstytucyjny RFN zwrócił się wtedy do Trybunału Sprawiedliwości UE z pytaniami, czy w świetle traktatów UE program OMT wchodzi w zakres kompetencji Europejskiego Systemu Banków Centralnych, a także, czy program ten nie łamie zakazu bezpośredniego finansowania państw członkowskich.

Dzisiejsze orzeczenie sędziów federalnego Trybunału Konstytucyjnego kończy ciągnące się od ponad trzech lat postępowanie.

Program, z którego nie robiono użytku

Program OMT Europejskiego Banku Centralnego uchwalono jako instrument polityki monetarnej w szczycie kryzysu eurolandu. Miał być pomocny w osiągnięciu stabilności finansowej w strefie euro i użyty tylko wtedy, jeśli jakieś państwo strefy euro poprosi o pomoc finansową.

Po raz pierwszy zrobiono użytek z programu OMT i to pod zmienioną nazwą w marcu 2015 roku. Europejski Bank Centralny, kierowany przez Mario Draghiego, uznał, że stopy procentowe obligacji skarbowych państw strefy euro, dotkniętych kryzysem, podlegały w tym czasie dużym wahaniom i wykazywały ogromne dysproporcje. EBC wydawał wtedy na zakup obligacji 60 mln euro miesięcznie, utrzymując na niskim poziomie oprocentowanie papierów dłużnych i kredytów.

AFP / Barbara Cöllen