Grupa Kopernika wzywa Polaków i Niemców do dialogu
16 grudnia 2022
„Polska i Niemcy przechodzą poważny kryzys zaufania. Wiarygodność obu krajów w ostatnich latach znacznie ucierpiała. Ale wspólnie może im się udać przezwyciężyć ten kryzys. Warunkiem jest intensywny dialog polsko-niemiecki” – czytamy w oświadczeniu opublikowanym w czwartek (15.12.2022) po spotkaniu Grupy Kopernika w Warszawie.
Grupa Kopernika istnieje od 2000 roku. Należą do niej eksperci z Polski i Niemiec. Obecnie pracami zespołu kierują polski germanista Waldemar Czachur i niemiecki historyk Peter Oliver Loew.
Kryzys wiarygodności Niemiec
„Kryzys wiarygodności Niemiec wiąże się z zarzutem braku adekwatnej reakcji na rosyjską napaść na Ukrainę” – tłumaczą autorzy raportu. Ich zdaniem przyczyniło się do tego także długoletnie trwanie Berlina przy współpracy z Rosją w polityce energetycznej, jak i brak gotowości do poważnego potraktowania obaw państw Europy Środkowo-Wschodniej, w tym także Polski, w kwestii bezpieczeństwa. Pomimo ogłoszenia przez kanclerza Olafa Scholza „momentu zwrotnego” w niemieckiej polityce wobec Rosji, władze w Berlinie zwlekały ze wsparciem dla Ukrainy podważając zaufanie do nowej niemieckiej polityki wschodniej.
Kryzys wiarygodności Polski wynika zdaniem Grupy Kopernika z zarzutu naruszenia praworządności i jest wynikiem „zacierania trójpodziału władz”, ale także wykorzystywania mediów publicznych do propagandy.
Wzajemna pomoc
Zdaniem autorów raportu Polska i Niemcy mogłyby sobie wzajemnie pomóc w odzyskaniu wiarygodności. Niemcy jako jeden z krajów założycieli Unii Europejskiej byłyby w stanie ułatwić Polsce powrót do zasad traktatowych Unii. Udzielająca szczególnego wsparcia Ukrainie Polska mogłaby pomóc Niemcom w odzyskaniu pozycji wiarygodnego partnera w sferze bezpieczeństwa regionu – czytamy w oświadczeniu.
Warunkiem są „konstruktywne działania” po obu stronach – podkreślają eksperci z Grupy Kopernika. Jak piszą, Berlin musi dokonać rozrachunku ze swoją błędną polityką wobec Rosji. Takie rozliczenie może się odbyć „wspólnie z polskim partnerem”, który może wesprzeć swojego zachodniego sąsiada w wyciąganiu właściwych wniosków.
Rząd Polski musi z kolei rozliczyć się ze swojego stosunku do kwestii państwa prawa, ale także do sąsiadów w Europie. „Republika Federalna może pomóc swojemu wschodniemu sąsiadowi obrać drogę poszukiwania kompromisu” – piszą eksperci. „W tym celu jednak rozsądne byłoby choćby zakończenie kampanii antyniemieckiej” – podkreślają.
Konieczna empatia wobec sąsiada
Grupa Kopernika zaapelowała do obu krajów o tworzenie wspólnych inicjatyw polsko-niemieckich. „Z obu stron konieczna jest nowa empatia wobec sąsiada: potrzebujemy polsko-niemieckiego przełomu dla Europy, któremu nie stoją na drodze zagadnienia z przeszłości (np. reparacje), ale który pojmuje przeszłość jako szansę na przyszłość (np. miejsce pamięci o Polakach w Berlinie i dyskusję o zadośćuczynieniu)” piszą eksperci.
Polska i Niemcy powinny wspólnie pracować nad nowymi koncepcjami architektury bezpieczeństwa oraz nad wzmocnieniem fundamentów państwa prawa w Europie, przygotowując grunt do przyjęcia Ukrainy do struktur UE. Wejście Ukrainy do Unii spowoduje przesunięcie punktu ciężkości Europy na wschód, przez co zwiększy się znaczenie osi Berlin-Warszawa.
Eksperci z Grupy Kopernika opowiedzieli się za polityką małych kroków i podjęciem rozmów kuluarowych w celu przygotowania „nowego przełomu”. Ich zdaniem niedawne (12.12.2022) spotkanie prezydentów Polski i RFN – Andrzeja Dudy i Franka Waltera Steinmeiera w Berlinie może być początkiem tego procesu.
Grupa Kopernika jest projektem Niemieckiego Instytutu Spraw Polskich w Darmstadt i Fundacji Krzyżowa dla Porozumienia Europejskiego.