Gizli gözaltılar meşrulaşıyor

Çin'de hazırlanan yeni Ceza Yasası tartışmalara yol açıyor. Yasa tasarısı, polisin şüpheli gördüğü kişileri "ev gözetimi" olarak adlandırılan sistemle 6 aya kadar gözaltında tutabilmesine olanak tanıyor.

Tasarıda "devletin güvenliği" söz konusu olduğunda polis, söz konusu kişileri, "özel yerler" olarak adlandırılan bilinmeyen gözaltı merkezlerinde aylarca da tutabilecek. Daha çok rejim karşıtı aktivistlerin bu şekilde gözaltına alındığı ülkede insan hakları savunucuları yeni düzenlemeden hayli rahatsız.

Geçen yıl iki ay boyunca gizli bir merkezde polis tarafından gözaltında tutulan avukat Yiang Tianyong, orada kendisine kötü muamele edildiğine dikkat çekerek şunları söyledi:

"Eğer bu yasa tasarısı kabul edilirse, o zaman 'gözaltında kaybetme' Çin'de tamamen meşru hale gelecek. Altı ay boyunca ev hapsinde tutuluyorsun ve dışardan, avukatından hiçbir şekilde bilgi alamıyorsun. O zaman istediklerini yapabilirler."

Yasa yumuşatıldı

Bu şekilde gözaltına alınan kişilerin nerede oldukları konusunda yakınlarına da bilgi verme zorunluluğu bulunmuyordu. Ancak uluslararası alanda sert tepkilere yol açmasının ardından yasada yer alan bu madde biraz yumuşatıldı. Ulusal Halk Kongresi'nin Hukuk Komisyonu Başkan Yardımcısı Lang Şeng şu açıklamayı yaptı:

"Bir şüphelinin tutuklanması ya da ev hapsine alınması durumunda ailerin, eğer mümkünse, 24 saat içinde bilgilendirilmesi gerekiyor. Ülkemizde gizli tutuklamalar yok ve yasal düzenlemeler de bunu öngörmüyor."

Ancak güvenlik makamları ailelere ne yakınlarının gözaltında tutulduğu yeri, ne de tutuklamanın gerekçesini açıklamak zorunda. Eğer bir terör şüphelisi gözaltına alındıysa, ya da devletin güvenliği söz konusuysa polis, aileyi 30 gün boyunca haberdar etmeyebiliyor. Yasayı eleştirenler ise bunun arkasında siyasi amaçlar yattına dikkat çekiyor.

"Düzenlemeler tehlikeli"

İnsan hakları uzmanı Joshua Rosenzweig, yapılan değişikliklere rağmen polise geniş yetkiler veren yasa tasarısının tehlikeli olduğunu kaydederek "Eğer böyle birşey yasalaşırsa bunun yeniden değiştirilmesi çok zor olacaktır. Geniş yetkilere sahip olan polisin bu tür tutuklamaları pratikte artırması da bu şekilde meşrulaşarak kabul görecektir" şeklinde konuştu.

Öte yandan hazırlanan yasa tasarısında bir dizi iyileştirmeler de göze çarpıyor. Gözaltına alınan kişilerden işkence yapılarak elde edilen bilgiler, yargı organlarına artık kanıt olarak sunulamayacak. Avukatların sahip olduğu haklar da yeni Ceza Yasası'nda biraz genişletiliyor. Ancak birçok hukuk uzmanı, bu iyileştirmelerin uygulamaya yansıyacağından şüpheli.

Avukat Yiang Tianyong, "Yeni yasada en azından insan haklarının korunması yazılı ifadelerle yer alıyor. Bunun hayata geçirilip geçirilmemesi önemli değil. En azından kağıt üzerinde varlar. Böylece belki de gelecekteki uygulama için bir temel yaratılmış olacak" diyor.

Oylama haftaya

Çin'in yeni Ceza Yasası, Ulusal Halk Kongresi'nin yaklaşık 3 bin delegesi tarafından önümüzdeki hafta oylanacak. Yasa tasarısının onaydan geçeceğine ise kimsenin şüphesi yok. Zira Halk Kongresi'nin tarihinde hiçbir yasa tasarısı şu ana kadar reddedilmedi.

© Deutsche Welle Türkçe

Ruth Kirchner / Çeviren: Hülya Köylü

Editör: Hülya Topçu