کشمکش بر سر یک عذرخواهی
۱۳۸۸ خرداد ۱۶, شنبه
موضوع عذرخواهی تونی بلر، نخست وزیر وقت بریتانیا از دولت ایران، در مناظره‌ی انتخاباتی آقایان موسوی و احمدی‌نژاد طرح شد. در خبر منتشر شده توسط ایرنا، معنای آخرین پاراگراف، حمل بر عذرخواهی رسمی شده است. این یادداشت به امضای تونی بلر نیز نیست و مهر سفارت بریتانیا را بر خود دارد.
سرگه بارسقیان، روزنامه‌نگار و تحلیل‌گر مناسبات بین‌الملل در گفتگو با دویچه‌وله به جنبه‌های حقوقی و نمود خارجی این منازعه پرداخت.
دویچه‌وله: ایرنا، تصویر متن یادداشت سفارت بریتانیا را چاپ کرده، با این تاکید که این عذرخواهی رسمی لندن از تهران بوده است. ظاهرا ترجمه‌ی غلط یک تعارف دیپلماتیک، حمل به عذرخواهی رسمی شده. آیا این تصادفی است؟
سرگه بارسقیان: به نظر من، فراتر از این که امیدوارم عمدی نباشد، بسیار بد و تعجب آور است که ترجمه‌ی یک سند دیپلماتیک، اشتباه فاحش داشته باشد. اسناد روابط بین‌الملل ثبت می‌شوند و نمی‌توان برداشت‌های متفاوت از آن کرد. این حمل بر دستکاری در اسناد بین‌المللی می‌شود. این عذرخواهی تونی بلر هم نبوده، بلکه اساسا نامه از سفارت بریتانیا آمده است. آقای بلر همان موقع حرف‌هایی زد و گفت ۴۸ ساعت آینده حساس خواهد بود. آقای بلر گفته بود اگر ایرانیان می‌خواهند مسئله را به شکل دیپلماتیک حل کنند، در باز است. این عذرخواهی نبود. متن اصلی نامه این است که نیت خصمانه‌ای در کار نبوده و بر عدم تکرار چنین حوادثی تاکید شده است.
اگر فرض بگیریم که اشتباه ترجمه از سوی ایرنا و خبرگزاری‌هاست، آیا این اشتباه لپی در وزارت‌خارجه هم صورت گرفته که به اندازه کافی با تعارف‌های دیپلماتیک آشنایی دارند؟
راستش، شاید اگر موسم انتخاباتی نبود اوضاع جوردیگری پیش می‌رفت. وزارت‌خارجه ایران اگربگوید که این سند دستکاری شده یا ترجمه غلط شده، خیلی بد است که علیه رییس دولت و رییس خودش حرف بزند و موضوع را اصلاح کند. اصولا ما در پرونده‌ی هسته‌ای هم این مشکل را داشتیم. در بیانیه‌ها و قطعنامه‌ها، کلماتی به کار می‌روند که باید خیلی دقیق ترجمه شوند. در خوانش عادی، یک معنایی و یک استنباطی می‌شود که شاید زیاد اهمیت نداشته باشد. اما در اسناد بین‌المللی، کلمات بار حقوقی دارند واستعاره‌ای در کار نیست و در نتیجه باید مشخصا کلمه‌‌ی مورد نظر، بدون هیچ تعبیر و تفسیر به کار رود.
یعنی نقل به مضمون در هر شرایطی نادرست است؟
بله، باید کلمه عینا به کار رود. او می‌تواند، او می‌خواهد یا او موظف است، سه مفهوم جداگانه‌‌اند. هر کدام را در اسناد بین‌المللی درست به کار نبریم، دستکاری است. اصل انتشار این نامه توسط ایرنا نیز درست نیست. چون یکی از سخنگویان وزارت‌خارجه‌ی برتیانیا به بی بی سی گفته ما عذرخواهی نکردیم، این نامه را منتشر کرده‌اند و این نامه بدتر شد که چاپ شد. کیهان هم امروز شنبه (۱۶ خرداد)، نوشته که این کمیته ایکس است که دارد جوسازی در سیاست خارجی می‌کند، احمدی‌نژاد را تخریب می‌کند. به‌هرحال، من امیدوارم که این بحث‌ها به کلیت مناسبات ایران با کشورهای دیگر آسیب نزند.
آیا مسئولان دولتی متوجه نیستند که این گونه بی‌توجهی‌ها چه زیانی برای چهره‌ی ایران در سطح بین‌المللی دارد؟
متاسفانه نه! اقای احمدی‌نژاد نقل کرده که ملک عبدالله به آقای هاشمی گفته این دولت شش ماه دیگر سقوط می‌کند. این درست نیست که پای یک کشور را به یک موضوع داخلی باز کنیم و این آسیب به موضوعات داخلی ما می‌زند. این‌که از یک حرفی که معلوم نیست چقدر درست است، دو سال بگذرد و تازه در رقابت انتخاباتی بیاییم آن را بگوییم، چه معنایی دارد؟ یک‌بار دیگر هم حرفی را آقای احمدی‌نژاد به نقل از وزیر خارجه‌ی عربستان گفت که مثلا حاکی از اختلاف بین پادشاه عربستان و وزیر خارجه بود. این حرف‌ها به روند دراز مدت روابط دیپلماتیک با کشورهای دیگر، این به منافع ملی ما ضرر می‌زند و اعتبار و اعتماد میان کشورهای دیگر با ما را که بر اساس اعتماد و حرف‌های احیانا خصوصی است، از بین می‌برد.
به نظر شما جای بیان این قبیل خطاهای فاحش، در رقابت‌های انتخاباتی نیست؟
نه! احمدی‌نژاد گفته بدترین روز من روزی بود که شیراک برای خاتمی از پله پایین نیامد. در حالی که همان موقع خبرگزاری‌های داخلی این عکس‌ها را منتشر کردند و پایین آمده بود! ایشان فراموش می‌کند که همین آقای متکی چهارشنبه رفت پاریس و سارکوزی در حضور او، اظهارات احمدی‌نژاد، رییس جمهور ایران در مورد هولوکاست را محکوم کرد. این چه توجیهی دارد؟ بیانیه‌ی کاخ الیزه همین لغت محکوم کردن را بکار برده و بعد متکی گفت مذاکرات صمیمانه و خوب بود. کجایش صمیمانه بود؟ لحن توصیه‌ای و تهدید‌آمیزی در موضوع هسته‌ای به‌کار برده شده بود. موضوع روز را اینها فراموش کردند به سفر خاتمی پرداختند.
این خطرناک است که مذاکرات خصوصی با کشورهای دیگر را در سطح رقابت‌ها بیاوریم. این که بگوییم هاشمی طرفدار عربستان است یا ملک عبدالله مخالف احمدی‌نژاد بوده و از این قبیل، اینها یک تهدید جدی برای اصل روابط دیپلماتیک ایران هستند. اگر موسم انتخاباتی نبود، باید وزارت‌خارجه در این زمینه‌ها واکنش نشان می‌داد و موضع‌گیری مستقل می‌کرد و می‌گفت: تلاش‌های چند ساله‌ی ایران برای بهبود روابط با کشورهایی مثل عربستان، فرانسه با بریتانیا اهمیت دارد و نباید وارد مسائل انتخاباتی شود. حرف‌هایی از رسانه‌ی ملی با میلیون‌ها بیننده زده می‌شود که معلوم نیست چقدر صحت دارند. ما ممکن است در آینده شاهد باشیم که بعضی کشورها دچار بی اعتمادی جدی نسبت به ما شوند.
مصاحبه‌گر: مهیندخت مصباح
تحریریه: بهرام محیی