Niemcy. Upały w miastach groźne dla zdrowia
23 czerwca 2022
Pogoda w Niemczech w wielu miejscach jest gorąca i wilgotna, przynosząc burze i możliwość wystąpienia gwałtownych zjawisk pogodowych. Ponadto, skutki fali upałów są dotkliwe szczególnie w dużych miastach.
Upały, ulewy, burze, grad
– Niż burzowy Qiara przemieszcza się z Francji nad Wyspy Brytyjskie i przynosi nad południową i zachodnią część kraju ciepłe, parne masy powietrza – poinformowała w czwartek (23.06.2022) Niemiecka Służba Meteorologiczna (DWD) w Offenbach. Na północy i wschodzie wyż Frido zapewni dużo słońca i rosnące temperatury.
Według DWD od czwartkowego popołudnia spodziewane są pojedyncze burze z ulewnym deszczem, gradem i silnymi podmuchami wiatru, które będą się kierować na południowy zachód i zachód. W nocy na piątek pojawią się silne burze, zwłaszcza od Badenii-Wirtembergii przez Nadrenię-Palatynat do Hesji, a później także w Nadrenii Północnej-Westfalii. Mogą im towarzyszyć ulewne deszcze oraz ryzyko lokalnych podtopień. W ciągu dnia w piątek nadal możliwe są opady deszczu i burze oraz grad.
Na północny wschód od Łaby temperatura w piątek wzrośnie do parnych 25-30 stopni, a na północnym wschodzie do 34 stopni. Ryzyko pożarów lasów może ponownie wzrosnąć do najwyższego poziomu, ponieważ na razie ma tam pozostać sucho.
Według meteorologów DWD w nocy z soboty na niedzielę na południowym wschodzie i w Alpach spodziewane są intensywne opady deszczu i burze z ryzykiem wystąpienia silnych opadów.
Upał groźny dla mieszkańców miast
Upały są odczuwalne zwłaszcza przez mieszkańców miast. Są jednak nie tylko niezwykle męczące, ale i groźne dla zdrowia; mogą wywołać chorobę, a nawet stać się przyczyną śmierci.
Według Juergena Kroppa, kierownika grupy badawczej ds. transformacji miast w Instytucie Badań nad Wpływem Klimatu w Poczdamie (PIK), jedną z przyczyn tego stanu rzeczy jest tzw. efekt miejskiej wyspy ciepła. Tworzy się ona dlatego, że beton magazynuje ciepło lepiej niż materiały naturalne. Ponieważ ciepło zawsze przepływa z ośrodka cieplejszego do zimniejszego, jest uwalniane z ogrzanych betonowych budynków do otaczającego je powietrza, gdy tylko temperatura w mieście wieczorem spada.
W pomieszczeniach zamkniętych, ale także w dużych miastach, temperatura jest na ogół wyższa niż w obszarach wiejskich, także w nocy. Podczas fal upałów szanse na regenerację organizmu maleją.
Efekt wyspy ciepła występował również w przeszłości. Jednak, jak twierdzą autorzy francuskich badań na ten temat, których wyniki opublikowano w „International Journal of Environmental Research and Public Health”, częstsze i bardziej intensywne fale upałów zwiększają ryzyko wystąpienia tego efektu i jego szkodliwych następstw wśród mieszkańców miast. Jest to bezpośrednia konsekwencja zmian klimatu.
Przewidywany wzrost śmiertelności
Federalna Agencja Środowiska publikuje na swojej stronie internetowej obliczenia modelowe, które przewidują dla Niemiec, że „w przyszłości należy spodziewać się tam wzrostu śmiertelności z powodu upałów od 1 do 6 procent na każdy wzrost średniej temperatury o jeden stopień Celsjusza, co odpowiadałoby ponad 5 000 dodatkowych zgonów rocznie z powodu upałów już w połowie bieżącego stulecia”.
W Niemczech nie ma ogólnokrajowego systemu monitorowania liczby zgonów z powodu upałów, ale – jak podaje Instytut Roberta Kocha (RKI) – władze Berlina i Hesji oszacowały liczbę zgonów spowodowanych upałem w 2018 roku. W stolicy Niemiec z powodu upału zmarło około 490 osób, a w Hesji – około 740.
– Dotyczy to przede wszystkim osób starszych – ostrzega Nathalie Nidens, lekarka zajmująca się ochroną przed upałem w Niemieckim Stowarzyszeniu Zmian Klimatu i Zdrowia (Klug) w Berlinie.
Wskazują na to również szacunki RKI dotyczące danych z 2018 roku z Hesji i Berlina. O ile w obu tych landach z powodu upałów umierało ogółem około 12 osób na każde sto tysięcy, to w grupach wiekowych od 75 do 84 lat było ich około 60, a w przypadku osób w wieku powyżej 84 lat nawet około 300 na każde sto tysięcy.
Wpływ upału na organizm
– Powód jest oczywisty: wszystko to ma związek z naturalnym procesem starzenia się – wyjaśnia Nathalie Nidens. Osoby starsze odczuwają mniejsze pragnienie, a ich układ krążenia nie jest już tak wydajny jak osób w młodszym wieku.
– Rolę odgrywa tu także aspekt społeczny. Wiele starszych osób mieszka samotnie i nie ma nikogo, kto mógłby im pomóc podczas fali upałów – mówi Jelka Wickham ze stowarzyszenia Klug. Szczególnie zagrożeni są liczni bezdomni w Berlinie, kobiety w ciąży, niemowlęta, małe dzieci i osoby z wcześniejszymi chorobami.
Zakres wpływu upału na zdrowie jest szeroki. – Od zawrotów głowy i uczucia wyczerpania przez obrzęk stóp, aż po śmierć w skrajnych przypadkach – wyjaśnia Nathalie Nidens. Na przykład w okresach intensywnych upałów silnie wzrasta ryzyko zawału serca, a sam zawał może wiązać się z trwałymi skutkami dla zdrowia.
Ratunek dla mieszkańców miast
Powstaje zatem pytanie: co w tej sytuacji mogą robić, najbardziej zagrożeni, mieszkańcy dużych miast?
– Jednym z możliwych działań jest z pewnością zwiększenie obszaru terenów zielonych – mówi profesor Juergen Kropp z instytutu PIK w Poczdamie. Rośliny, a zwłaszcza drzewa, odparowują wodę i w ten sposób chłodzą swoje najbliższe otoczenie.
Także Niemiecki Związek Ochrony Przyrody i Różnorodności Biologicznej (Nabu) wielokrotnie wskazywał na pozytywne skutki zazieleniania dachów i fasad budynków w miastach.
Innym sposobem, o którym wspomina Juergen Kropp, jest budownictwo drewniane. Drewno bowiem jest dobrym izolatorem i nie oddaje tak dużo zaabsorbowanego ciepła do wnętrza. A dzięki nowym technologiom możliwe jest dziś wznoszenie drewnianych biurowców o wysokości od 80 do 100 metrów.
Jelka Wickham ze stowarzyszenia Klug też jest zwolenniczką rozbudowy terenów zielonych i wprowadzania zmian w infrastrukturze miast. Zwraca jednak uwagę, że są to działania długofalowe, których wdrożenie wymaga czasu, dlatego potrzebne są również rozwiązania doraźne i krótkoterminowe.
– Chodzi w nich przede wszystkim o informowanie społeczeństwa o nadchodzącej fali upałów i włączenie do działań ochronnych elementów systemu opieki zdrowotnej, np. gabinetów lekarskich i domów opieki – mówi ekspertka.
Ważne jest także częste korzystanie z dystrybutorów wody pitnej oraz wyznaczanie w mieście miejsc, w których można się ochłodzić.
Skutki zmian klimatycznych
Jelka Wickham podkreśla: „Wszystkie te środki są jedynie próbą wyrównania tego, co wcześniej karygodnie zaniedbaliśmy. Spowodowaliśmy zmiany klimatyczne, a to oznacza, że musimy teraz zastanowić się nad podjęciem takich działań, które pozwolą naprawić te błędy, a jednocześnie nie pogłębią podstawowego problemu, jakim jest zmiana klimatu”.
Szkodliwy wpływ upałów na zdrowie to tylko jeden aspekt wielu różnych skutków zmian klimatu. Naukowcy wielokrotnie podkreślali, że ekstremalne fale upałów w różnych regionach świata mogą prowadzić do suszy, a tym samym – do niedożywienia tamtejszej ludności. Niedożywienie i głód mogą z kolei wywołać zwiększenie migracji z tamtych regionów; zwłaszcza wtedy, gdy te przestaną się nadawać do zamieszkania.
(DPA/jak)