Unia chce gwarancji dla dzieci: dostęp do lekarza i edukacji

Z unijnych danych wynika, że jedno na pięcioro dzieci w wieku poniżej 18 lat, żyje na granicy ubóstwa lub zagrożone jest ryzykiem wykluczenia społecznego.

– To ponad 18 mln dzieci w całej UE, tylu mieszkańców ma średniej wielkości państwo członkowskie. A nie wiemy jeszcze jaki wpływ na tę sytuację będzie miała pandemia. Musimy to zmienić – powiedział w środę (24.03.21) w Brukseli Nicolas Schmit komisarz UE ds. pracy i praw socjalnych.

Statystycznie biedą bardziej zagrożone są dzieci wychowywane przez samotnych rodziców lub w rodzinach wielodzietnych, dzieci, których rodzice są niewykształceni i pochodzące z obszarów wiejskich. Trzykrotnie częściej borykają się z nią dzieci z rodzin migracyjnych lub z mniejszości etnicznych, w tym romskich. Eksperci oceniają, że chociaż poziom ubóstwa u dzieci nie jest znacznie wyższy od poziomu ubóstwa wśród mieszkańców UE w ogóle, to prowadzi do długoterminowych konsekwencji, w tym dziedziczenia biedy i marginalizacji społecznej. Innymi słowy: dzieciom pozbawionym dostępu do edukacji, zdrowej żywności czy lekarza w przyszłości grozi bezrobocie, choroby, a nawet bezdomność.

Równe prawa dla wszystkich dzieci

Dlatego Parlament Europejski jeszcze w 2015 r. zaapelował do Komisji Europejskiej i państw członkowskich o wprowadzenie europejskiej gwarancji dla dzieci, czyli instrumentu, który zapewniłby wszystkim dzieciom w UE, będącym w trudnej sytuacji, dostęp do podstawowych usług. Sześć lat później, w środę (24.03.21), Komisja Europejska przedstawiła nowy plan.

Nowa europejska gwarancja zaleca krajom UE, aby inwestowały i opracowały strategie i plany działania, które zapewnią dzieciom w potrzebie dostęp do bezpłatnych usług m.in. w zakresie edukacji, opieki zdrowotnej, zajęć pozaszkolnych, w tym sportowych i kulturalnych oraz odpowiednich warunków mieszkaniowych i żywienia. Przy  ustalaniu, które dzieci potrzebują pomocy, i przy opracowywaniu środków krajowych, państwa członkowskie powinny uwzględniać szczególne potrzeby dzieci ze tzw. środowisk defaworyzowanych, jak dzieci doświadczające bezdomności, niepełnosprawności, żyjące w trudnych warunkach rodzinnych, dzieci ze środowisk migracyjnych lub wywodzące się z mniejszości rasowych lub etnicznych, czy będące w systemach alternatywnej opieki, jak domy dziecka.

Chcesz skomentować ten artykuł? Dołącz do nas na facebooku! >>

– Unia powinna zapewnić wszystkim dzieciom równe prawa bez względu na ich status ekonomiczny, pochodzenie, narodowość, wyznanie, płeć, orientację seksualną czy stan zdrowia – powiedziała w środę w Brukseli Dubravka Suica, wiceprzewodnicząca KE ds. demokracji i demografii.

Ważna edukacja

Zgodnie z nowymi gwarancjami kraje UE będą miały obowiązek zapewnić wszystkim dzieciom bezpłatny dostęp do dobrej jakościowo edukacji

– Ma to zwłaszcza ogromne znaczenie na poziomie edukacji wczesnoszkolnej. Ciężko mówić o wyrównanych szansach w przyszłości, jeśli już na wczesnym etapie dzieci napotykają na problemy – powiedział komisarz Schmit.

Dzisiaj statystyki pokazują, że dzieci z niepełnosprawnościami, dzieci migrantów oraz dzieci pochodzenia romskiego nadal w UE mają utrudniony dostęp do edukacji. Unijni urzędnicy wskazują, że chociaż sytuacja się poprawia, to nadal 10 proc. młodych ludzi w UE ma jedynie wykształcenie podstawowe; te statystyki są znacznie wyższe np. wśród Romów, gdzie aż 60 proc. dzieci kończy edukację jedynie na szkole podstawowej. Ze szkół wcześniej odchodzą także dzieci niepełnosprawne, częściej dziewczynki niż chłopcy. Żeby temu zapobiec, państwa UE powinny m.in. unikać segregacji dzieci w szkołach, w tym np. tworzenia osobnych klas dla dzieci romskich. Państwa powinny też zapewnić wszystkim dzieciom odpowiedni sprzętu do nauczania na odległość, zwłaszcza podczas pandemii, kiedy część szkół pracuje zdalnie.

Dzieci powinny mieć także możliwość uczestnictwa w zajęciach pozaszkolnych, w tym wycieczkach, wydarzeniach kulturalnych, jak pójście do kina czy teatru oraz zajęciach sportowych.

– Często tego typu aktywności są płatne. Jeżeli rodziców nie stać, dziecko jest wykluczane ze środowiska rówieśników – tłumaczył komisarz Schmit.

Prawo do mieszkania, posiłku i lekarza

Nowy unijny instrument zakłada, że każde dziecko w UE ma prawo do odpowiednich warunków mieszkaniowych. Dlatego to ważne, żeby państwa członkowskie inwestowały w budowę dobrych jakościowo budynków socjalnych, które pomogą walczyć z bezdomnością wśród rodzin. Dzieci powinny mieć też zagwarantowany minimum jeden zdrowy posiłek dziennie, zarówno w szkole, jak i poza dniami zajęć szkolnych. Z danych KE wynika, że nadal miliony dzieci w UE – głównie z rodzin romskich oraz środowisk borykających się z bezdomnością – są niedożywione, co może prowadzić do poważnych chorób w przyszłości. Aby temu zapobiec państwa członkowskie powinny zapewnić dzieciom dostęp do bezpłatnej opieki zdrowotnej.

Kiedy zaproponowane przez Komisję regulacje zostaną przyjęte, państwa członkowskie będą miały sześć miesięcy na przygotowanie krajowych planów implementacji europejskich gwarancji dla dzieci.